İstanbul Bilgi Üniversitesi’nin başlattığı “Bilgi Genç Sosyal Girişimci Ödülleri” sayesinde, düşüncelerini gerçeğe dönüştürmüş gençler keşfedilecek.
İstanbul Bilgi Üniversitesi, yaşı 18-29 arasında Türkiye sınırları içerisinde ikamet eden ve ellerinde halen takip ettikleri ve pozitif değişim yarattıkları sosyal projeleri olan gençler arıyor. Bilgi’nin, Uluslararası Gençlik Vakfı (International Youth Foundation), Sylvan/Laureate Vakfı (Sylvan/Laureate Foundation) ve Türkiye Eğitim Gönüllüleri Vakfı (TEGV) işbirliği ile hayata geçirdiği “Bilgi Genç Sosyal Girişimci Ödülleri” projesi için start verildi.
Gençler, 26 Mayıs tarihinde Santral Kampüsü’nde tanıtımı yapılan projeye, 15 Kasım 2010 tarihine kadar başvurabilecek. 15 Kasım 2010’dan sonra seçici kurulların yapacağı değerlendirmenin ardından yarı finalist ve finalist gençler belirlenecek ve bu gençlere İstanbul’da ciddi bir eğitim olanağı sunulacak. Şubat 2011’de kazanan gençleri bir ödül töreni ile onurlandırmayı hedefleyen üniversite, ayrıca gençlerin projelerini daha ileriye götürüp götürmediklerini takip edebilmek ve sürdürülebilir olmalarını sağlamak için her kazanan adaya bir mentor atayacak.
“Bunun değişmesi için bir fikrim var” diye yola çıkan, fikirlerini hayata geçiren, çevresindeki belki on, belki yüz kişinin geleceğini aydınlatan, idealist, kendine özgüveni tam, “Yapabilir miyim?” tereddütüne kapılmadan, hayallerinin kapısını aralayan genç kahramanlar projeye başvurabilecek. Uluslararası Gençlik Vakfı’nın 8 yıldır dünyanın dört bir yanında uyguladığı “Global Fellows” programının ulusal entegrasyonu “Küresel Genç Sosyal Girişimciler” programı ile Türkiye’de hayata geçirilen proje ile ilgili bilgi aldığımız İstanbul Bilgi Üniversitesi Proje Müdürü Serdar Apaydın, Türkiye’de “sosyal girişimcilik” kavramınin çok fazla bilinmediğine, son bir kaç senedir gündeme gelen ve belli başlı, önemli kuruluşların konuyla yakından ilgilenmeye başladığına dikkat çekiyor.
Sosyal girişimci misiniz?
“Sosyal girişim; özel sektör ve devlet tarafından çözümü bulunamayan sosyal sorunların bireyler tarafından çözülmesini içeriyor. Bu süreç, sorunun tespit edilmesi ve giderilmesine ilişkin çözüm sağlayacak yenilikçi fikirlerin doğması ve o fikirlerin ilgili kaynaklarla desteklenebilme sürecidir. Bunu yürütebilen kişiye ise sosyal girişimci deniyor” diyen Apaydın, Uluslararası Gençlik Vakfı’nın Amerika’da yaklaşık 17 senedir gençlere yatırım yaptığını belirtiyor. Farklı kaynaklarla operasyona devam eden Vakfın, kurumlarla iletişime geçtiğini, bağış toplayıp, destek aldığını ve son 8 senedir yine kendi içlerinde oluşturdukları programla tüm dünya ülkelerindeki genç sosyal girişimcileri tespit edip, onları ödüllendirerek, projelerini biraz daha ileri götürmelerine olanak sağladıklarını söylüyor. Apaydın, “Bu vakıf, 8 senede tam 160 mezun verdi. Bu projenin ismi aslında “küresel arkadaşlar” diye geçiyor ama biz arkadaşlık kelimesini kullanmıyoruz. Onun yerine “genç sosyal girişimciler” demeyi tercih ediyoruz” diyor.
Üniversitelerde bu projeyi başlatan Uluslararası Gençlik Vakfı ve Sylvan/Laureate Vakfı’nın uygulamanın diğer ülkelere de yayılmasını istediğini belirten Apaydın, Laureate ağına üye olan üniversitelerin Meksika, İspanya, Brezilya, Avustralya gibi ülkelerde projeyi başarıyla uyguladığını, bu sene bu ülkeler zincirine Türkiye’nin de katıldığını belirtiyor.
Başvurular nasıl yapılacak?
Projeye başvurmak isteyen gençlerin, www.bilgiggo.com adresine üye olarak, ilgili başvuru formunun tamamını doldurmaları gerekiyor. Başvuru formlarında hem kendilerini hem de projelerini tanıtmak adına yaklaşık 50 adet soru soruluyor. Tüm bilgilerin eksiksiz doldurulması ve tüm sorulara cevap verilmesi değerlendirme aşamasında büyük önem taşıyor. Başvuracak tüm adayların bu konuda özenli olması isteniyor. Değerlendirmeler esnasında adaylardan ayrıca daha detaylı proje dosyalarının isteneceği belirtiliyor. 15 Kasım 2010 tarihine kadar yapılan başvurular kabul edilecek. Başvurular tamamlandıktan sonra adaylar arasında iki aşamada seçim yapılacak. Akademisyenler, idari yöneticiler, yöneticilerden oluşan ilk seçici kurul, toplam başvuruları inceleyecek ve aralarından en iyi 20 tanesini yarı finale taşıyacak. Daha üst düzey yöneticilerden oluşan ikinci kurul ise belirlenen bu projeler arasında, mülakatla ve daha detaylı bir seçimle, en iyi 10 tanesini finale götürecek.
Başvuru için aranan şartlar nedir?
Başvuru için aranan ön şartlarların başında, yaş aralığı var. 18 ila 29 yaşları arasındaki genç sosyal girişimcilerin başvuruları kabul edilecek. Başvuruda bulunan girişimci, projenin kurucusu veya kurucu ortağı olabilir. Hatta proje bir kurum içinde doğmuş ve yürütülüyor ise proje sahibi ya da projenin fikir babası da kabul ediliyor.
Diğer bir ön şart ise proje sahibinin İstanbul Bilgi Üniversitesi tarafından düzenlenecek eğitim programlarına katılımının zorunlu olması. Gençlere ihtiyaçları olan konularda eğitim fırsatı sunarak bu faydayı projelerini yürütürken kullanmalarını hedefleyen projenin diğer amaçları arasında; liderlik vasıflarını geliştirmek, iş modelleri yönetimi ve iletişim gibi konularda onları bilinçlendirmek de yer alıyor. Bu nedenle eğitim programlarına katılamayacak olan gençler değerlendirmeye alınmayacak. Kısacası, yaşı 18-29 arası, Türkiye sınırları içerisinde ikamet eden ve ellerinde halen takip ettikleri ve pozitif değişim yarattıkları sosyal projeleri olan gençler projeye başvurabilecek. Adayların, üniversite öğrencisi olması zorunlı değil, eğitim durumları önemli değil. Sadece fikirlerini, hayata geçirmiş olmaları gerekiyor.
Finalist ve yarı finalistlere eğitim imkanı
Projede finale kalanlara eğitim imkanı sunulacağını açıklayan Apaydın, konuyla ilgili şu bilgileri veriyor: “Yarı finalistleri İstanbul’a çağıracağız, projelerini anlatma şansı vereceğiz ve ihtiyaçları olan konularda 2 günlük eğitim hakkı sağlayacağız. Kısaca iletişim, sürdürülebilir iş planı organizasyonu, finansal takip gibi bir projeyi yönetebilmek için ne gerekiyorsa o alt yapıyı vermiş olacağız.
Elemelerde ilk 10’a kalan proje sahiplerine ise daha detaylı (1 haftalık) bir eğitim programı düzenleyeceğiz ve üst düzey katılımcıların yer alacağı bir tören ile ödüllerini taktim edeceğiz. Ayrıca kendilerine 3 bin 500 dolarlık bir de para ödülümüz var. Tabii bu, onların bir-iki adım daha atmasını sağlayacak sembolik bir rakam. Ancak maddi ödülden daha önemlisi, bu bireylerin eğitim programları olacak.”
Bilgi olarak bu konuda iddialı olduklarına dikkat çeken Apaydın, program kapsamında, projelerin sürdürülebilir olması için takipte olacaklarını belirtiyor ve ekliyor, “Onlarla beraber zaman geçirecek, projelerinde yol gösterecek, onları takip edebilecek arkadaşlarımızla ortak bir program hazırlayacağız. Amacımız; bu projelerin devam ettiğini görmek ve topluma daha fazla katkı sağlamak…”
Hedef: Tüm Türkiye’ye ulaşmak
İstanbul Bilgi Üniversitesi, Türkiye’de projeyi başlatmaya karar verdiğinde, ilk toplantıyı Türkiye Eğitim Gönüllüleri Vakfı (TEGV) ile yapar. Projeden duydukları heyecanı dile getiren TEGV yetkilileri ellerinden gelen desteği vereceklerini belirttiler. Akabinde düzenlenen ikinci toplantıda TEGV, Gençlik Vakfı ve Sylvan/Laureate Vakfı’ndan sonra dördüncü ortak olarak ilan edilir.
TEGV’in 10 bin gönüllüsü ile projeye çok ciddi katkılar sağlayacağını düşünen Apaydın, “Çünkü yaptığımızın işin, sadece İstanbul’daki üniversiteler bünyeside değil, ulusal anlamda köylerde yaşayan insanlara kadar ulaşmasını hedefliyoruz. Gerçek cevherlerimizi oralarda bulacağımızı düşünüyoruz. Evet, üniversitelerde de eğitim gören ve bu konuda çok başarılı bir nüfus var ama bu fırsatı ele geçirememiş gençlere ulaşmak zor. Bu nedenle sesimizi Türkiye’nin dört bir köşesine ulaştırmak istiyoruz” diyor.
Apaydın, projenin neden gençlere yönelik olduğunu ise şu şekilde açıklıyor: “Çünkü onların, yetişkin bireylere göre çok daha farklı özellikleri var. Yenilikçiler, enerjikler, istekliler ve daha fazla risk alabiliyorlar. İşte bu 4 özellik, bir fikri bir kaç adım daha ileriye götürebilmek için oldukça önemli… Eğer bu azimle yola çıkılamazsa, maalesef başarı kısa sürüyor. Projelerinin hacmi ya da kaç insanı ilgilendirdiği çok da önemli değil. Eğer çevrenize fayda sağlayacak bir biçimde üç – beş taşı alıp bir yere taşıyorsanız, sosyal çevreniz için bir yarar sağlamış olursunuz. Bu nedenle idealist ve istekli olmak çok büyük avantaj. İşte bu yüzden genç beyinler arıyoruz. Yaş ilerledikçe o ilkelerin yavaş yavaş kaybolduğunu düşünüyoruz.”
Kimi toprağa bereket, kimi bebeklere hayat veriyor
Dünya genelinde proje kapsamıda başarılı bulunan sosyal girişimcilik örneklerine bakıldığında sosyal girişimcilerin, çevre, ekonomik kalkınma, toplumsal katılım, sağlık, bilim, teknoloji, kadın ve insan hakları gibi pek çok alanda projeler ürettiğini belirten Apaydın, kendisini en çok etkileyen birkaç örneği şöyle anlatıyor: “Örneğin; genç bir arkadaşımız tarımsal verimsizlik ile ilgili bir çalışma yaparken, toprakta 3 mineralin eksik olduğunu öğreniyor. Bu minerallerin, bir şekilde çok ucuz maliyetle tedarik edilebileceğini öğreniyor ve sonra bunları, paket halinde çiftçilere dağıtıp, gübrelerine ilave etmelerini söylüyor. Önceleri, evlerine ürün götüremeyen çiftçiler, bu uygulama ile pazara ürün çıkartmaya başlıyor.
Bir başka örnek de Peru’dan… Yine bir arkadaşımız, dağlık bölgede, ilkel şartlarda yaşayan insanların bebeklerinin öldüğünü gözlüyor. Bunun sebebinin de bacasız soba kullanımı olduğunu ve bebeklerin en çok akciğer – solunum rahatsızlıklarından dolayı hastalandığını öğreniyor. Bunun üzerine harekete geçiyor ve ölümlerin yaşandığı o bölgedeki evlere güneş enerjisi panelleri yerleştirmeye başlıyor, sobalara ise baca takıyor. Böylelikle ölümlere engel oluyor. Mesela bu inanılmaz sosyal bir fayda… Bunu Peru Devleti anlayamaz mıydı? Ya da bir çözüm üretemez miydi? Yapabilirdi elbette ama daha önce de belirttiğim gibi özel sektörün ya da devletin el atmadığı ya da karşılayamadığı sorunları, sosyal girişimciler çözüyor.”
DÜNYADAN ÖRNEKLER
Alejandro Zapata Arango
Kolombiya
Yaş: 29
Proje: Yeşil Portfolyo
http://www.portafolioverde.com
Alejandro Zapata Arango’nun kurucu ortaklığında çevreci ve sosyal bir girişim olarak 2005 yılında hayata geçirilen “Portafolio Verde” (Yeşil Portfolyo), ‘sürdürülebilir gelişme için inovasyon’a adanmış. Bu sorumluluktan hareketle, ulusal ve uluslararası işletmelerin sürdürülebilir biçimde çalışmalarını yürütebilmelerine olanak sağlayan stratejiler tasarlanıyor. Örneğin, ürünlerini ihraç etmek için adil ticaret sertifikası alma sürecinde olan 20 bal üreticisinden oluşan bir birliğe eğitim vermiş. Şimdilerde ise Ecohuertas Urbanas (Kentli Eko-bahçeler) Projesi aracılığıyla Medellin Belediyesi ile çalışıyor ve düşük gelirli kesimin hem kendi gıda ihtiyaçlarını temin edebileceği hem de fazla mahsulün satışıyla gelir elde edebileceği sebze bahçeleri oluşturması konusunda danışmanlık yapıyor. Portafolio Verde, projeleri hakkında gerçek zamanlı bilgileri toplayıp işlemek üzere kapsamlı bir bilgi sistemi (GREEN.MARKETING.TOOL) geliştirmiş. Girişim, 2008 yılında çiftçilerin yanı sıra ülke içinde yerlerinden edilmiş 400 kişiye de destek sağlamış.
Bernardo Alayza
Peru
Yaş: 29
Proje: And Evlerinin Isıtılması
http://www.pucp.edu.pe/grupo/Friaje.htm
Kişi başına düşen aylık gelirin 60 dolar olduğu Cusco’nun Langui Bölgesi, Peru’nun en yoksul bölgesidir. Hava sıcaklığının en soğuk aylarda ortalama -3 derece olduğu bölgede yerel halk, gelişmemiş barınma koşulları altında akut solunum yolu hastalıkları ve cilt problemleri yaşıyor. Bu ihtiyacı ele alan Bernardo Alayza, Pontifica Universidad Catolica el Peru’ya bağlı Kırsal Destek Grubu üzerinden “Warming of Andean Homes” (And Evlerinin Isıtılması) girişimini başlatmış. Bu girişimle bölgedeki evler güneş enerjisi ısıtma sistemiyle donatılmış; yalıtım sağlanmış, kapı ve pencereler tamir edilmiş, yapıların içindeki hava kalitesini artırmak için mutfaktaki ocakların durumu iyileştirilmiş. Girişim kapsamında 2008’den bu yana bir okul, bir tıp merkezi ve 45 ev yenilenerek 300’den fazla kişiye fayda sağlanmış.
Donald Bodzo
Zimbabve
Yaş: 23
Proje: c-Manure Technology
Donald Bodzo, c-Manure Technology projesini, Zimbabve’nin Buhera bölgesinde yaşayan yoksul çiftçilerin çalışmalarının üretim kapasitesini ve gelir düzeylerini yükseltmek amacıyla yaratmış. Düşük kaliteli toprak, Zimbabve’nin pek çok kırsal kesimindeki yoksulluk, açlık, düşük mahsul üretimi ve yetersiz beslenmenin en önemli nedenini teşkil ediyor. Girişim kapsamında, mahsulleri için gübre satın alamayan yoksul çiftçilere, sığır gübresinin kalitesinin düşük maliyetli peletlenmiş fosfor karışımlarıyla nasıl iyileştirilebileceği öğretiliyor. Bu sayede çiftçiler, gelir elde edebilecekleri bir gübre üretim işletmesi kurmak için gerekli temel donanımı kazanıyor. 2008 yılında c-Manure Technology 165 çiftçiye ulaşmış. Katılımcı çiftçiler, gelir seviyelerinde yüzde 70’lik oranda bir yükselme olduğunu ve yiyecek sıkıntısı çekmediklerini belirterek, pek çoğunun çocuklarını artık okula gönderebildiğini bildirmiş.
Muhammad Shahzad
Pakistan
Yaş: 24
Proje: Chanan Gelişim Derneği
Muhammed Shahzad, “Chanan Development Association (CDA)” (Chanan Gelişim Derneği) girişimini gençliğe, özellikle de genç kadınlara şiddet, ayrımcılık ve toplumsal adaletsizliğe karşı savaşma gücü kazandırmak amacıyla başlatmış. CDA, insan hakları konusunda toplumsal farkındalığın artırılması çalışmalarında tiyatro, fotoğraf, sinema gibi sanatları kullanıyor. Bu kapsamda 2006’dan bu yana, erken yaşta zorla evlilikten cinsel şiddete kadar pek çok sorunu ele alan 500’ün üzerinde tiyatro oyunu sahneye konulmuş. Chanan Medya Grubu ise yerel televizyon kanalında gösterilen belgesel yapımlarıyla insan hakları meselelerini irdeliyor. Film ve tiyatro etkinliklerinden elde edilen gelirler, CDA aktivitelerinin sürdürülmesine katkı sunuyor. Dernek 2008 yılında, farklı toplumlar, dinler ve tarikatlar arasında etkileşimli diyalogların geliştirilmesi yoluyla dinsel aşırılığın azaltılmasını hedefleyen bir kampanya başlatmış. Ayrıca ülke çapında gençlere, katılımcı iletişim tekniklerinin kullanımı üzerine eğitim veriliyor.
PROJE KÜNYESİ
Başvuru son tarih: 15 Kasım 2010
Yarı finalist belirlenme tarihi: 5 Aralık 2010 tarihine kadar
Eğitim süresi: 1 hafta
Ödül töreni: Şubat 2011
